W tych dniach we Lwowie trwa coroczne Forum Wydawców, w którym biorą udział najlepsze wydawnictwa z Ukrainy i krajów sąsiednich. Łuckie wydawnictwo «Twerdynia» przywiozło do Lwowa aż 28 książek. Wśród nich znajduje się również nowość – «Wspomnienia z Polesia, Wołynia i Litwy» Józefa Ignacego Kraszewskiego.

O tym wydaniu i o procesie wydawniczym, opowiedział dyrektor wydawnictwa «Twerdynia», pisarz, krytyk literacki, pedagog Mykoła Martyniuk.

– Panie Mykoło, kiedy w Pana wydawnictwie pojawił się pomysł wydania Józefa Ignacego Kraszewskiego?

– Ten pomysł powstał około dwóch lat temu, kiedy przygotowywaliśmy wydanie «Kalendarza znanych i pamiętnych dat Wołynia na 2012 rok» i zwróciliśmy uwagę na rocznicę – 200 lat urodzin pisarza. Nie mogliśmy pominąć tego faktu z kilku powodów. Po pierwsze, od dawna wiemy, iż ten autor przez dłuższy czas (całych 15 lat) mieszkał i tworzył na Wołyniu. Posiadał kiedyś wsie Omelno, Gródek, Hubyn, bywał też w Gródku znajdującym się na obecnej Rówieńszczyźnie. Ponadto, sześć lat mieszkał w Żytomierzu. Po drugie, spodobało się nam również to, że Kraszewski trafił do Księgi Rekordów Guinnesa, biorąc pod uwagę ilość napisanych stron. Po trzecie, wiedzieliśmy o dwóch różnych, różniących się między sobą nawet w tytule, wydaniach unikatowej pracy o naszym regionie – wileńskim z 1840 roku «Wspomnienia z Wołynia, Polesia i Litwy» i paryskim z 1860 roku «Wspomnienia z Polesia, Wołynia i Litwy».

Wtedy już współpracowaliśmy z rówieńskim naukowcem Wołodymyrem Szabarowskim w przygotowaniu książki «Karaimi na Wołyniu. Szkic portretu tajemniczego narodu». Kiedyś, w jednej z prywatnych rozmów, przyznał się on do tego, że zajmuje się tłumaczeniem paryskiego wydania Kraszewskiego, a nieco później, pokazał fragmenty wykonanej pracy. Następnie tą pracą zainteresowaliśmy się nie tylko my, lecz też Rada ds. Działalności Wydawniczej Obwodowej Administracji Państwowej. Postanowiono więc zrealizować ten projekt. Waldemar Piasecki polecił nam uzupełnienie tekstu o dodatkowe rozdziały o Łucku, Wołyniu, Młynowie, Dubnie z pierwszego wydania «Wspomnień…». Z tym zadaniem pan Wołodymyr poradził sobie nie gorzej niż z poprzednią pracą, wykonaną na wysokim poziomie fachowym, artystycznym i estetycznym, w przeciwieństwie do analogicznego wydania kijowskiego, o wiele wcześniejszego od naszego, które jest jednak raczej technicznym i nie oddaje ducha epoki, w którym praca była tworzona.

– Nie jest to pierwsza książka «Twerdyni», która łączy kultury ukraińską i polską.

– Oczywiście, że nie pierwsza. W 2009 roku zrealizowaliśmy dwa polsko-ukraińskie projekty: dwujęzyczne wydanie «Zielony: więc jest. Polscy poeci-surrealiści», którą ułożyła dr hab. z Doniecka pani Anna Biła, i praca «Literatura ukraińska w Polsce» Wiktora Jaruczyka. Polskie zabytki na Starym Mieście zostały opisane w wydanej ostatnio książce Waldemara Piaseckiego «Spacery dawnym Łuckiem». W najbliższym czasie zaoferujemy naszym czytelnikom antologię współczesnej literatury ukraińskiej tworzonej w Polsce, pod tytułem «Zbliżeni z Ukrainą», ułożoną i uporządkowaną przez Wiktora Jaruczyka. Również planujemy wydanie przekładów polskich autorów Anny Bahrianej, ale o tym – trochę później.

– Co we «Wspomnieniach z Polesia, Wołynia i Litwy» Pana najbardziej zaskoczyło lub zadziwiło?

– We «Wspomnieniach…» Kraszewski prezentuje się nie tylko jako dokładny badacz regionu, pisarz, ale też jako grafik, co po raz kolejny zaświadcza o wielostronności twórczego geniuszu artysty. Nawiasem mówiąc, wydanie jest estetycznie ilustrowane rysunkami, inicjałami, szkicami stron tytułowych w wykonaniu autora. Oczywiście niesamowita jest również szerokość tematyczna, dokładność przetworzonego i ujawnionego materiału. Jednym słowem, płodności autora można tylko pozazdrościć.

– Książka Józefa Ignacego Kraszewskiego wybrała się na najbliższe targi książkowe Ukrainy – do Lwowa. Na jakie oceny tego wydania Pan oczekuje?

– Gdy zaczynaliśmy urzeczywistniać ten pomysł, interesowała nas przede wszystkim wysoka informacyjność książki, jej poziom estetyczny. Ucieszymy się, jeśli nasza publikacja dotrze do szerszego kręgu czytelników i miłośników historii kraju, w tym też po stronie polskiej.

– Panie Mykoło, wiem, że na Forum Wydawców we Lwowie «Twerdynia» zaprezentuje aż 28 książek. Ze względu na te osiągnięcia wydawnicze, trudno uwierzyć, że na Ukrainie branża wydawnicza zanika.

– Nikt nie powinien uważać, że zanika. To jest hipokryzja, próby przegranych, aby usprawiedliwić swoją bezczynność. Jak może zanikać branża wydawnicza, jeśli nowoczesne technologie wydawnicze pozwalają na jej szybki rozwój? Inną rzeczą jest to, że obecnie na Ukrainie można zauważyć całkowity upadek kolportażu, ponieważ funkcjonuje on w sposób niezorganizowany, wręcz sporadyczny. Właśniew tym, moim zdaniem, należałoby upatrywać korzeni zła, akurattowyraźnie hamuje rozwój dziedziny wydawniczej, powstrzymuje dynamiczność jej postępu i pełnego obrotu na rynku.

Co dotyczy ambicji, to bez nich się nie obejdziemy. Jest to motor, który napędza biznes. Ostatnio na stronie internetowej «Dniepropietrowszczyzna Literacka» w rubryce «Gdzie opublikować utwór?» odnalazłem następującą charakterystykę «Twerdyni»: «Małe wydawnictwo, chociaż dość aktywne w reklamowaniu się». Trudno się z tym nie zgodzić. Gdybyśmy posiadali odpowiedni kapitał wstępny lub inwestycje, jak niektóre znane obecnie wydawnictwa ukraińskie, być może, też moglibyśmy być liderami na rynku książki.

Relatywny sukces naszych książek polega na tym, że nigdy nie zaczynaliśmy opracowywać i poszerzać takich projektów, które byłyby nieciekawe dla nas samych. Weźmy np. przedstawione przez nas na Forum nowości, które przeszły potrójny odbiór specjalistyczny – ekspertów, jury konkursu«Koronacja Słowa»i wydawnictwa: «Ja, Mikołajek…» Zinaidy Łucenko, «Nocznica» Żanny Kujawy, «Schronisko dla prędkiego diabła» Wiaczesława Wasylczenki, «Pod murami twierdzy» mojego autorstwa, prace literaturoznawcze i krytyczne «Wiadro ambrozji» Iwana Łuczuka, «Powtarzanie przeszłego…» Jewgenija Barana, «Semiosfera Mykoły Bażana» Mykoły Kodaka, zbiory poetyckie «Epoka parkowa» Piotra Korobczuka, «Jasperowe serce» Hałyny Jastrubieckiej. Mam nadzieję, że nasz wybór będzie doceniony i zatwierdzony przez dzisiejszego, dość wybrednego czytelnika.

 Rozmawiał Wiktor JARUCZYK